Tüm dünyada ve Türkiye'de iyi bir kariyer edinmek ve yüksek derece yöneticilik seviyesine ulaşmak isteyenlerin gözdesi MBA programları. MBA iş hayatında başarının garantisi olarak görülüyor. Hatta artık MBA'siz yöneticilik hayal! İşletme Yönetimi Mastırı (MBA) binlerce insanın ilgi gösterdiği ileri seviyede yüksek lisans eğitimi programı. 1900'lerde ABD'de verilmeye başlayan MBA eğitimi, 1960'larda Londra ve Manchester işletme okullarının kurulmasıyla Avrupa'ya, ardından dünyaya yayıldı. Bugün ABD'de yılda yaklaşık 80 bin, İngiltere'de 15 bin, Avrupa'da 20 bin öğrenci MBA programlarına katılıyor. Peki, MBA eğitiminin bugün en popüler yüksek lisans eğitimi olarak görülmesinin nedeni ne dersiniz? MBA, iş deneyimine sahip ve profesyonel yönetici olmak isteyenlere yöneticilik nitelikleri kazandıracak düzeyde işletme eğitimi veriyor ve deneyim kazandırıyor. Programı tamamlamış ve yöneticilik yapan mezunlar, eğitimleri sayesinde özgüvenlerini ve mesleki yeterliliklerini artırıyor ve yüksek maaş elde ediyor. Çalıştıkları firmalarda yüksek mevkilere atanıyor ya da transfer olarak amaçladıkları pozisyonlara ulaşıyor. MBA eğitimi veren okullar eğitimlerden sonra öğrencilerin iş bulmalarına da yardımcı oluyor. Birçok okulun çeşitli şirketlerle iletişim halinde olan kariyer danışma servisleri bulunuyor. Bu servisler öğrencilerinin özgeçmişlerini danışmanlık şirketlerine ve şirketlerin insan kaynakları bölümlerine iletiyor. Türkiye'de de üniversiteler İşletme yüksek lisans programlarına bu ismi vermeyi tercih etmektedirler. Çalışanlara yönelik MBA programlarında Executive MBA, kısaca EMBA denir. MBA'in liselere uyarlanmış hali Türkiye'de t-MBA adı altında bazı özel liselerde uygulanmaktadır.
Yalnızca işletme ya da ekonomi eğitimi alanlara değil, işletme ve yönetim alanında uzmanlaşmak isteyen farklı eğitimlerden gelenlere yönelik de olan MBA programına katılmak için devlet ya da özel sektörde çalışmak, üç ya da 20 yıllık deneyime sahip olmak da fark etmiyor. Günümüzde dünyanın farklı yerlerindeki pek çok üniversitede, farklı istek ve ihtiyaçlara uygun MBA programları sunuluyor. Her okulun katılım şartları farklılık gösterse de genel olarak üniversite mezuniyeti, iş deneyimi ve iyi derecede İngilizce isteniyor. Okul fiyatları da ülkeye, süreye, türe ve içeriğe göre değişiyor. Birkaç bin dolardan başlayan fiyatlar on binlerce dolara ulaşabiliyor. MBA eğitimlerinde takım çalışması ön plana çıktığı için üniversitelerin de bu konuda farklı eğitim modelleri oluyor. En iyi eğitim verenlerin başında gelen Wharton'da Everest'e tırmanma çalışması yapılıyor. Üniversitenin MBA bölümü öğretim üyelerinden Michael Useem'in hazırladığı programa katılan MBA öğrencileri, Himalayalar'a tırmanıyor, Everest'te liderlik dersi alıyor. Useem, "Artık liderlik tanımı biraz daha net. Değişmedi ama çok daha net odaklandı. Neyin daha önemli olduğunu anladım" diyor. Wharton'ın MBA öğrencileri, öğretmenleri eşlinde Himalayalar'a, Ekvator'a gidiyor. Altı yıldır yapılan ve 16 gün süren programda dağa tırmanılıyor ve trekking yapılıyor. Amaç, öğrencilere liderliğin özünün ne olduğunu anlatmak ve yaşatmak.
Türkiye'deki MBA eğitimlerinin düzeyini nasıl ?
Bilkent, Koç, Sabancı, Boğaziçi ve ODTÜ dünya standartlarında eğitim veriyor. En seçkin öğrencileri alıyor ve en iyi şekilde yetiştiriyorlar. Bu üniversitelerin değişik yaklaşımları ve uygulamaları var. Yurtdışından alanında en iyi hocalar eğitim vermeye geliyor. Bu okullar ABD ve Avrupa'daki ilk 40 üniversiteden sonra geliyor. Bu çok iyi bir başarı. Bu beş üniversitenin programları Türkiye'deki programların zenginliği açısından örnek olacak. Diğer üniversitelerin de MBA eğitimine verdiği önem artıyor ve bu konuda ciddi gelişim gösteriyorlar.
Türkiye'de elektronik MBA'e ilgi ne düzeyde?
Bu alana ilgi oldukça yüksek. Ancak uzaktan eğitim herkese göre bir eğitim yöntemi değil. Sistemi başarılı kullanan, eksiğini iyi belirlemiş ve bilişim teknolojisine aşina katılımcılar daha başarılı oluyor. E-MBA sistemi, öğrencinin sınıf ortamından daha aktif olmasını, yazılı kültüre geçmesini, öğreten odaklı değil öğrenen odaklı olmasını gerektiriyor. Sistemden bu şekilde faydalanan bir öğrenci çok başarılı olabilir.
MBA programlarına en çok hangi meslek grupları katılıyor?
Genel olarak mühendislik, IT sektörü gibi farklı alt yapılara sahip ama yönetici kademesini hedefleyen ya da lisans diplomasını işletme ve benzeri konularda almış, teorik bilgileri güncelleyip pratiğe dökmek isteyen kişiler tercih ediyor. Bütün sektörler ciddi bir değişim içinde. Globalleşme, yabancı sermaye akışı, iş yapış biçimleri, müşteri odaklılık, teknoloji hızla değişiyor. Bu nedenle kurumların değişim yönetimi uygulamaları gerekiyor. Değişim yönetimi de gerçekten bir ikna süreci. Bu da geleneksel yönetici kalıplarının ötesinde bir davranış gerektiriyor. Bunun için sunulan MBA programları, kariyer hedeflerini belirlemiş, iş dünyasına geniş bir perspektifle bakabilmek isteyen her sektörden çalışana hitap ediyor.
MBA ve E-MBA'e katılanların profili nedir?
Türkiye'de MBA'e katılan kadın sayısı yurtdışındakilerden fazla. Yurtdışında katılanların yüzde 20'si, bizde yaklaşık yüzde 50'si kadın. E-MBA'de ise erkek sayısı daha fazla. Yaş ortalaması MBA'de 27, E-MBA'de 30. Yaş ortalamasının yüksek olması iyi. Çünkü MBA öğrencisi nereden mezun olursa olsun biraz piyasaya çıkıp deneyim sahibi olması gerekiyor. Kendini iyi tanımalı ki bizden doğru bilgileri talep edebilsin.
MBA'de hangi dersler görülüyor:
*Çağdaş İşletmecilik Ve Uygulamaları
*Örgüt Teorisi Ve Uygulamaları
*Finansal Muhasebe
*Finansal Yönetim Ve Firma Değerleme Yöntemleri
*Üretim Yönetimi Ve Denetim Teknikleri
*Mali Analiz Ve Değerlendirme Teknikleri
*Bilgi Yönetim Sistemleri Ve Uygulamaları
*Çağdaş İnsan Kaynakları Yönetimi
*Pazarlama Yönetimi Ve Stratejiler
*Şirket Değerleme Yöntemleri
*İşletmelerde Stratejik Bilgi Sistemleri
*Yönetim Kuramları
*Denetim Teknikleri Ve Analitik İnceleme Prosedürleri
*Üretim Yönetimi
*Rekabet Üstünlüğü. vb dersler ve seçmeli dersler
İş dünyasının MBA'li öğrencilere ne kadar ihtiyacı var?
Üniversitelerin piyasaya eleman yetiştirmesi bekleniyor. Oysa temel yetkinlikleri vermesi gerekiyor. İnsanlar iyi bildikleri alanda istihdam ediliyor. Eskiden dik hiyerarşiler vardı. İşe başladığınızda ustanın yanında çırak olarak başlar ve işi öğrenirdiniz. Şu an bu tersine döndü. Hiyerarşiler yok oldu, piyasaya odaklanmak ve hızlı karar verebilmek için yalın örgüt yapıları ortaya çıktı. Bir anda artık yeni mezun olsanız bile tek başınıza karar verebilecek, ekibi yönetebilecek kişiler olmanız bekleniyor. Bu nedenle mezun olanlar iş dünyasına girdiklerinde şokla karşılaşıyorlar. Bir anda karar vermeleri gerekiyor ama karar verme refleksleri yok. İlk toslamayı yaşıyor. Bu noktada MBA devreye giriyor. Buna piyasada çok ihtiyaç duyuluyor.
Başvuru Şartları Nelerdir? (Örnek: ODTÜ Executive MBA(EMBA) için Gerekli Şartlar)
İngilizce yeterlilik için gerekli puan: TOEFL’dan 213 CBT (79 IBT), ODTÜ İYS’den 65 yeterli minimum skorlardır.
ALES veya GMAT’ten asgari puan: ALES 55, GMAT 450 asgari puanlardır. Başvuran adayların değerlendirilmesinde bu puanlar da kullanılacağı için asgari puanlar kabul için yeterli olmayabilir.
Başvuruda başka belgeler: Başvuru formu, bir adet niyet mektubu (başvuru sahibi tarafından yazılacak), ve iki adet referans mektubu (akademik veya profesyonel).
Dersler hangi dilde olacak: Programın dili İngilizcedir. Tüm dersler İngilizce verilecek, ödev ve sınavlar İngilizce hazırlanacaktır.
MBA Çeşitleri:
İki yıllık full-time MBA: Daha çok ABD işletme okullarında verilen bu eğitim, iki ya da üç sömestr olarak en az iki yıl devam ediyor.
Bir yıllık full-time MBA: Maliyet ve zaman tasarrufu açısından tercih edilen bu program, özellikle İngiltere ve Avustralya üniversitelerinde, bazı ABD ve Kanada okullarında veriliyor.
Part-time MBA: Özellikle full-time çalışanların katıldığı bu programın süresi 2–5 yıl arasında değişiyor. İçerik olarak full-time programlar gibi olan, yalnızca seçmeli dersleri daha az olan bu programa dünya genelinde katılımın yaş ortalaması ise 32–35.
Uzaktan ve online MBA: İnternetin hızla gelişmesiyle pek çok üniversitede verilen bu programlara dünyanın farklı ülkelerinden kişiler katılabiliyor. Dersler, müzakereler, grup çalışmaları online olarak yapılıyor.
Modüler MBA: Bu programda öğrenciler akademik eğitimin yanından herhangi bir şirkette pratik yapabiliyor. Konsorsiyum ya da şirket MBA'i bir işletme okulu tarafından özel olarak bir firma ya da bir sektör çalışanlarına yönelik hazırlanıyor.
Executive MBA: Şirketlerin orta ya da üst düzey çalışanlarına yönelik verilen bu eğitim genelde akşamları, hafta sonları ya da online veriliyor. Katılımcılar genelde kendi şirketlerinin özel sorunları üzerine proje çalışması yürütüyor. Daha çok pratik ve uygulamaya yönelik olan bu program genellikle iki yıl veriliyor.
Dünyanın en iyi 20 MBA okulu
1-University of Pennsylvania: Wharton (ABD)
2-Columbia Business School (ABD)
3-Stanford University GSB (ABD)
4-Harvard Business School (ABD)
5-London Business School (İngiltere)
6-University of Chicago GSB (ABD)
7-Insead (France / Singapore)
8-New York University: Stern (ABD)
9-Dartmouth College: Tuck (ABD)
10-Yale School of Management (ABD)
11-Instituto de Empresa (İspanya)
12-Ceibs (Çin)
13-IMD (İsviçre)
14-MIT: Sloan (ABD)
15-University of Cambridge: Judge (İngiltere)
16-Iese Business School (İspanya)
17-UCLA: Anderson (ABD)
18-HEC Paris (Fransa)
19-University of Oxford: Saïd (İngiltere)
20-Northwestern University: Kellogg (ABD)
Harvard, Stanford, and Wharton: Navigating the Business School Trilogy
Why Should I Study an MBA?
MBA - Getting into Harvard Business School
Sabanci University MBA
MBA Ücretleri:
MBA eğitimi dünyada olduğu gibi Türkiye'de de oldukça popülerdir. Dersler çoğu zaman hem akademik hem de iş dünyasında söz sahibi olan kişilerce verilmektedir. Bu durum, MBA ücretlerini diğer yüksek lisans programlarına göre daha yüksek yapmaktadır. Fakat bu eğitim için çok geniş bir fiyat aralığı vardır. Örneğin 6.000 TL - 50.000 TL arası bir fiyatlandırma söz konusudur. Üniversiteye, eğitim süresine, eğitim diline göre fiyatlar çok farklılık göstermektedir.